“Love is the only sane and satisfactory answer to the problem of human existence.”"Η αγάπη", γράφει ο Έριχ Φρομ, "είναι η μόνη ικανοποιητική απάντηση στο πρόβλημα της ανθρώπινης ύπαρξης". Ωστόσο,
οι πιο πολλοί από μας είναι ανήμποροι ν' αναπτύξουν την ικανότητά τους
για αγάπη σε βαθμό τέτοιο, που η αγάπη να είναι σύνθεση ωριμότητας,
αυτογνωσίας και θάρρους. Η τέχνη της αγάπης, όπως κάθε άλλη τέχνη,
απαιτεί εξάσκηση και συγκέντρωση. Περισσότερο όμως από κάθε άλλη τέχνη,
απαιτεί διόραση και κατανόηση. Σ' αυτό το καταπληκτικό βιβλίο, ο δρ.
Φρομ ερευνά την αγάπη απ' όλες τις πλευρές. Όχι μόνο τη ρομαντική αγάπη,
που περιβάλλεται από τόσες πλάνες, αλλά και την αγάπη των γονιών για τα
παιδιά, την αδελφική αγάπη, την ερωτική αγάπη, την αγάπη για τον εαυτό
μας και την αγάπη για το Θεό. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του
βιβλίου)
Απόσπασμα Είναι η αγάπη τέχνη; Αν είναι, χρειάζεται γνώση και
προσπάθεια. Ή μήπως η αγάπη είναι ένα ευχάριστο συναίσθημα που κατά
σύμπτωση το γνωρίζει κανείς, το «συναντά» αν είναι τυχερός; Αυτό το
μικρό βιβλίο βασίζεται στην πρώτη αντίληψη, ενώ αναμφισβήτητα η
πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύουν στη δεύτερη.
[...]
Αυτή η αντίληψη – ότι τίποτε δεν είναι πιο εύκολο
από το ν' αγαπάς – εξακολουθεί να είναι η πιο διαδεδομένη παρά την
αφθονία των αποδείξεων για το αντίθετο. Σχεδόν καμία προσπάθεια, κανένα
έργο δεν αρχίζει με τόσο μεγάλες ελπίδες και προσδοκίες όπως αρχίζει η
αγάπη, κι ωστόσο τίποτε δεν αποτυχαίνει τόσο συχνά όσο αυτή. Αν αυτό
συνέβαινε με οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, οι άνθρωποι θα ήταν
περισσότερο πρόθυμοι να εξετάσουν τους λόγους της αποτυχίας αυτής και
να μάθουν πώς θα μπορούσαν να ενεργήσουν καλύτερα. Ή θα εγκατέλειπαν τη
δραστηριότητα αυτή.
Και αφού, στην περίπτωση της αγάπης, αυτό είναι
αδύνατο, μόνο ένας δρόμος υπάρχει για το ξεπέρασμα της αποτυχίας: να
εξετάσουμε τους λόγους της αποτυχίας αυτής και να προχωρήσουμε στην
έρευνα της έννοιας της αγάπης.
Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβουμε ότι η αγάπη είναι μια τέχνη,
ακριβώς όπως μια τέχνη είναι και η ίδια η ζωή. Αν θέλουμε να μάθουμε
πώς ν' αγαπάμε, πρέπει να προχωρήσουμε με τον ίδιο τρόπο που προχωρούμε
όταν θέλουμε να μάθουμε μια οποιαδήποτε άλλη τέχνη, π.χ. μουσική,
ζωγραφική, ξυλουργική ή την επιστήμη της ιατρικής και της μηχανικής.
“Immature love says: 'I love you because I need you.' Mature love says 'I need you because I love you.” Η
αγάπη δεν είναι βασικά μια σχέση προς ένα ιδιαίτερο άτομο. Είναι μια
στάση, ένας προσανατολισμός του χαρακτήρα που καθορίζει τη σχέση ενός
ατόμου προς τον κόσμο σαν σύνολο κι όχι προς ένα «αντικείμενο» αγάπης. Αν ένα άτομο αγαπά μόνο ένα άλλο
άτομο κι είναι αδιάφορο προς τους άλλους συνανθρώπους του, η αγάπη του
δεν είναι ακριβώς αγάπη αλλά μια συμβιωτική προσκόλληση ή ένας
διογκωμένος εγωισμός. Ωστόσο, οι πιο πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως η
αγάπη είναι το αντικείμενο κι όχι η ψυχική ικανότητα.
Στην
πραγματικότητα φτάνουν στο σημείο να πιστεύουν ότι: όταν δεν αγαπάνε
κανέναν άλλον παρά μόνο το «αγαπημένο» πρόσωπο, αυτό είναι μια απόδειξη
της έντασης της αγάπης τους. Αν πραγματικά αγαπώ έναν άνθρωπο, αγαπώ
όλους τους ανθρώπους, αγαπώ τον κόσμο, αγαπώ τη ζωή. Αν μπορώ να πω σε
κάποιον άλλον «σ’ αγαπώ», πρέπει να είμαι ικανός να πω «αγαπώ σε σένα
όλους, αγαπώ μέσα από σένα όλο τον κόσμο, αγαπώ σε σένα και τον εαυτό
μου». ― Erich Fromm
