Δομήνικος Θεοτοκόπουλος-EL GRECO

Αυτοπροσωπογραφία(;) (π. 1590-1600), Λάδι σε μουσαμά, 52,7x46,7 εκ., Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο

Εάν μιλήσω, θα στενοχωρήσω μερικούς .. Εάν πάλι σιωπήσω, δεν θα έχω εκπληρώσει το χρέος μου στην ανθρωπότητα»Δομήνικος Θεοτοκόπουλος-EL GRECO

Με αφορμή το βιβλίο του Μπάμπη Πλαϊτάκη
που διάβασα αυτές τις ημέρες  με τον τίτλο:
Ελ Γκρέκο “Ο Μέγας Ιεροεξεταστής”
Το βιβλίο  πρωτοκυκλοφόρησε το 2001 με τον
 τίτλο «Πατέρα Γκρέκο» , από τις εκδόσεις
 Μινώταυρος. Η έκδοση στέφτηκε με επιτυχία και το
 ίδιο κείμενο κυκλοφόρησε το 2003 από τις εκδόσεις
 Εξάντας με τον τίτλο «Ο Γκρέκο και ο Μέγας
 Ιεροεξεταστής».
Το 2004 το βιβλίο απέσπασε το
 Βραβείο Ιστορικής Βιογραφίας «ΣΙΚΕΛΙΑΝΑ 2004».
 Το 2005 κυκλοφόρησε στη Γαλλία από τις εκδόσεις
 Alteredit σε μετάφραση του ίδιου του συγγραφέα
 και βρέθηκε στη λίστα των Bests Sellers του
 διαδικτυακού βιβλιοπωλείου Amazon.
Τις προσεχείς
 μέρες αναμένεται να κυκλοφορήσει στα ισπανικά,
 ενώ μεγάλος ιταλικός εκδοτικός οίκος πήρε
 πρόσφατα τα δικαιώματα για την έκδοσή του.
Το βρήκα συναρπαστικό.
Ελάτε να γνωρίσουμε τη Ζωή
 και το Εργο του μεγάλου Κρητικού Ζωγράφου-  (El
 Greco)Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε πιθανότατα το 1541  στο πορτοκαλοχώρι, του Φόδελε,  25 χλμ. βορειοδυτικά έξω από τον Χάνδακα- Ηράκλειο),  δίπλα σε ένα βυζαντινό ναό.
  Η περιοχή αυτή ονομάζεται Θεοτοκιανά και είναι από τους πρώτους οικισμούς του Φόδελε. Εκεί υπάρχει σήμερα το Μουσείο -EL GRECO .
Το κτίριο που στεγάζει το Μουσείο αναστηλώθηκε με την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού και από τον Αύγουστο του 1998 άρχισε να λειτουργεί με έκθεση αντιγράφων έργων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.
Η αναστήλωση ξεκίνησε το 1982 και διήρκεσε πέντε χρόνια. 
Το οίκημα βρέθηκε με σοβαρές φθορές από το χρόνο και αναστηλώθηκε ακριβώς όπως ήταν ο αρχικός του σχεδιασμός.
Στο εσωτερικό του υπάρχει φωτογραφικό υλικό από τον ερχομό των καθηγητών του Πανεπιστημίου Βαλιαδολίδ της Ισπανίας στις 27 Ιουλίου 1934, όπου θέλησαν να αποδώσουν φόρο τιμής στο μεγάλο μας ζωγράφο Δομήνικο Θεοτοκόπουλο και στη γενέτειρά του το Φόδελε. 
Επιπλέον υπάρχει φωτογραφικό υλικό και πληροφορίες από τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, στο Φόδελε το 1964.
Ακόμη θα δείτε πληροφορίες σχετικά με τους απογόνους του Θεοτοκόπουλου, αναπαράσταση της αίθουσας ζωγραφικής (atelier) και 24 έργα του σε μορφή slides. 

Πηγή πληροφοριών http://heraklion-crete.net

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), ο Κρητικός, ο Έλληνας, ο κορυφαίος ζωγράφος.
Είναι ο Στρατηγός και ο Παππούς του Καζαντζάκη. Και μόνο το όνομα Έλληνας που του δόθηκε αρκεί να δώσει το μέγεθος του και πόσο μας τιμά. 
"Μάστορας" αγιογράφος καταξιω-μένος ήδη σε νεαρή ηλικία στο Χάνδακα, στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, εγκατέλειψε τη γενέτειρα, όπως τόσοι άλλοι, για την οικουμενική του πορεία.

Όμως το πρώτο συστατικό στοιχείο στην τέχνη του το πήρε από τη βυζαντική ζωγραφική, που ο Χάνδακας ήταν τότε το παγκόσμιο κέντρο της.

Πορτρέτο του Υιού Καλλιτεχνών Jorge Manuel Θεοτοκόπουλος, του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, 1600

Οπως λέγεται η καταγωγή της οικογένειας ήταν από το Βυζάντιο και κατάληξε στην Κρήτη περνώντας πρώτα από την Κέρκυρα.
Στο Φόδελε έμεινε μέχρι τα είκοσί του χρόνια, μαθαίνοντας από τους καλόγερους του Αγίου Παντελεήμονα τα πρώτα του γράμματα.
Οι ιστορικοί λένε ότι συνέχισε τις σπουδές του στο φημισμένο σχολείο δίπλα στο μοναστήριι της Αγίας Αικατερίνης.
Πιθανόν να δούλεψε και λίγο με τον Μιχαήλ Δαμασκηνό τον αρχηγό της Κρητικής Σχολής Αγιογραφίας, πριν ξεκινήσει για την Ιταλία πόλο έλξεως για τους καλλιτέχνες εκείνης της εποχής.
Με τον αδελφό του Μανούσο έφυγαν από το λιμάνι του Χάνδακα (Ηράκλειο) και έφτασαν στη Βενετία.

Η Κρήτη τότε ήταν Βενετσιάνικη κτήση. Πολλοί Ελληνες, Κρητικοί ιδιαίτερα είχαν μαζευτεί τότε στη Βενετία, γύρω από το Ριάλτο, κι ο Αγιος Γεώργιος είχε γίνει το πνευματικό τους κέντρο.
Η τοπική τέχνη μαζί με τις καλλιτεχνικές ροπές που επικρατούσαν δημιούργησαν την φημισμένη "SCUOLA BYZANTINA MIGRIORATA" πηγή έμπνευσης για τις πρώτες δουλειές του Θεοτοκόπουλου.
Στην Βενετία ξανάρχισε να μελετά με δασκάλους αυτή τη φορά τον Τιτσιάνο, τον Τιντορέτο, τον Μπασάνο, όπως βεβαιώνει ο ίδιος αντιγράφοντάς τους με μεγάλη ευκολία. 

Ανήσυχο πνεύμα, σαν γνήσιος Κρητικός, άνοιξε τα φτερά του για τη Βενετία της Ιταλίας, τη μητρόπολη του πολιτισμού, των γραμμάτων και της τέχνης στην Ευρώπη.

Εκεί γνώρισε ένα από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της εποχής, τον Τιτσιάνο, και ενσωμάτωσε στη ζωγραφική του κοσμοθεωρία, σαν δεύτερο βασικό στοιχείο το φως (την "Αστραπή") και το χρώμα.
Κατέληξε στην Ισπανία, όπου η ζωή του γνώρισε δραματική κορύφωση. Εδώ αναμετρήθηκε με την Ιερή Εξέταση.
Η αναμέτρηση ήταν ανάμεσα στο καλό και το κακό, το ηθικό και το ανήθικο, στην ελευθερία και τη μισαλλοδοξία, την πίστη και το φανατισμό. Ήταν η αιώνια αναμέτρηση του Φωτός με το Σκότος.
Ο Θεοτοκόπουλος είχε όλα τους πίνακές του, το Φώς και τις αξίες του ανυπότακτου πολιτισμού που τον γέννησε.

Η Στέψη της Θεοτόκου 2 του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, 1591

Σύμφωνα με την παράδοση, ο ζωγράφος υπόγραφε τα έργα του με το επώνυμο Κρής, όταν ήτανε στην Κρήτη και ζωγράφιζε αγίους.

Χριστός ως Σωτήρας- του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, 1600

ΟΕλληνας από το Φόδελε της Κρήτης αρχίζει να εντυπωσιάζει "κάνοντας να σαστίσουν με το εκπληκτικό προσωπικό του στυλ όλοι οι ζωγράφοι της Ρώμης" όπως γράφει ο διακεκριμένος καλλιτέχνης Τζούλο Κλόβιο ο οποίος και τον συνέστησε στον καρδινάλιο του Φορνέζε.

Πάνω από είκοσι πέντε έργα αυτής της περιόδου θεωρούνται δικά του.
Χαρακτηριστικά αναφέρω την "προσκύνηση των μάγων" στο Μουσείο Μπενάκη και το τρίπτυχο που βρίσκεται στην πινακοθήκη της Μοδένα. Ηταν ένα θέμα που αγαπούσε. Γι' αυτό το ξανάφτιαξε και το έργο αυτό βρίσκεται σήμερα στη Βουδαπέστη.

Η Προσκύνηση των Ποιμένων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, 1610.

Στην Ιταλία έδειξε ένα αξιοθαύμαστο ταλέντο και στα πορτραίτα, εκτός από την άριστη τεχνική στα θρησκευτικά έργα.
Χαρακτηριστικό είναι το πορτραίτο του φίλου του Τζούλιο Κλόβιο που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο της Νάπολις.

Εδώ τελειώνει η Ιταλική "άνοιξη" του Γκρέκο ο οποίος δεν είναι ακόμα ο "EL GRECO" αλλά ο πολύ καλός ζωγράφος, ο πανάξιος μαθητής του Τσιτσιάνο και του τιντορέτο του οποίου η τεχνική επιρεάζεται από την Ιταλική Αναγέννηση και την Βυζαντινή Τέχνη...

Αγιος Λουκάς του El Greco, 1605-1610

Ένα χαρακτηριστικό της τεχνοτροπίας του είναι τα κάπως μακρόστενα σώματα, πρόσωπα  και άκρα των εικονιζομένων 

Τα μακρόστενα σώματα και άκρα, οι μικροκέφαλες, όχι πλαστικά ολοκληρωμένες μορφές, ανήκουν στην τεχνοτροπία του"μανιερισμού", μια τεχνοτροπία που εμφανίζεται πολλές φορές σε ανήσυχες και ταραγμένες εποχές· ο Θεοτοκόπουλος έζησε την εποχή της σύγκρουσης των ιδεών, της αμφισβήτησης καθιερωμένων ιδεών, της μεταρρύθμισης και της αντιμεταρρύθμισης με τις αγριότητες της Ιερής Εξέτασης ...
 Ένα άλλο στοιχείο του μανιερισμού αποτελεί η μη οργανική σχέση των εικονιζόμενων προσώπων με τον περιβάλλοντα χώρο· οι άνθρωποι δεν έχουν στενή σχέση με το έδαφος κάποιες φορές, όπως στο έργο 

"η έβδομη σφραγίδα", εμπνευσμένο από την Αποκάλυψη του Ιωάννη.ή στον πίνακα "στον κήπο της Γεσθημανή":Τα θέματά του είναι περιορισμένα, θρησκευτικά.

El Greco’s Saint Veronica (c.1580)

Ελ Γκρέκο (1541-1614): «Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού» |

EL GRECO, Η προσκύνηση των ποιμένων (1612-1614) 

Η Κοίμηση της Θεοτόκου-EL GRECO

 Η Αποκαθήλωση-EL GRECO

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα. 1590

 El Greco; Title: Saint Sebastian; Date: 1610 - 1614

Doménikos Theotokópoulos, El Greco - The Annunciation

EL GRECO- Η Ανάσταση (1597-1600) (“La Resurrección de Cristo”) 

El Greco – The Last Supper-0  Μυστικός  Δείπνος

El Greco Saint jerome as cardinal

Ο Ευαγγελισμος,Δομήνικος Θεοτοκόπουλος-EL GRECO

El Greco, Saint john the evangelist 

The Agony in the Garden, 1605 by El Greco