Η καθαρεύουσα έκανε διάκριση, αποκαλούσε αλεξιβρόχιον την ομπρέλα της βροχής, και αλεξήλιον την ομόλογή της του ηλίου -τη διάκριση όμως την έχει αντιγράψει από τα γαλλικά, όπου αποκαλούν parapluie την ομπρέλα της βροχής και parasol του ήλιου, λέξη που έχει έρθει και στα ελληνικά: το παρασόλι. Αυτό το para- που υπάρχει και στα ιταλικά είναι αντίστοιχο με το αλεξι- το δικό μας (το ρήμα parare στα ιταλικά θα πει προστατεύω, καλύπτω) και το βρίσκουμε και σε άλλες λέξεις που έχουν μπει στα ελληνικά όπως το παραβάν ή το παραπέτο.
Πρώτος που χρησιμοποίησε τη λέξη ομπρέλα σε ελληνικό ποίημα πρέπει να ήταν ο Διονύσιος Σολωμός. Σε ένα από τα σατιρικά του υπάρχουν οι στίχοι:
Δύο – τρεις – τέσσερις – πέντε – έξι·
αμπονόρα και θα βρέξει·
cosi par… Μωρή κοπέλα,
να μου φέρεις την ομπρέλα·
είναι ινκόμοδο πολύ
για το χέρι να κρατεί
την ομπρέλα . . . Μα θα πεις,
θέλεις κάλλιο να βραχείς;
Εδώ σατιρίζεται ο γιατρός Ροΐδης, συγγενής του Εμμανουήλ θαρρώ -είναι μικρός ο κόσμος.
https://sarantakos.wordpress.com/2016/11/28/umbrella/
«Σκληρός, άκαρδος κόσμος, που δεν άνοιξε ποτέ μιαν ομπρέλα πάνω απ’ το δέντρο που βρέχεται».
Κι ἂν ἔφτασα τόσο μακριά, ἦταν γιὰ νὰ μὴν ἀκούσω ποὺ δὲ μοῦ ἀποκρίθηκαν
κι ἄχ, πλανήθηκα πολὺ σὲ δρόμους, ἀκολουθώντας τοῦτο ἡ ἐκεῖνο, κληρονόμος μιᾶς ἀνεξήγητης ὥρας: τότε ποὺ ὅλα θὰ ἐξηγηθοῦν,
……χωρὶς λόγια ἢ καὶ χωρὶς νὰ ὑπάρχουμε καν — ὅταν, τέλος, ξαναγύρισα ἡ πόλη εἶχε λεηλατηθεῖ, τὰ βαγόνια ἀναποδογυρισμένα,
……ἡ ἐξέγερση ἦταν πιὰ παρελθὸν κι ὅσοι ἀπομεναν ὄρθιοι πυροβολοῦσαν ἀκόμα
γιὰ ἕνα φτωχὸ ἔπαθλο στὰ ὑπαίθρια σκοπευτήρια
……καὶ τὸ βράδυ «τί ὥρα εἶναι;» ρωτᾷς, «ὀχτώ» σου ἀπαντᾶνε, μὲ τέτοιες ἄθλιες βεβαιότητες ζοῦμε
καὶ κανεὶς δὲν εἶδε τὸ ἔγκλημα — ἀφοῦ τὸ τέλειο ἔγκλημα ἔγινε
……ἐκεῖ ποὺ δὲν μπορεῖ πιὰ τίποτα νὰ συμβεῖ.
Ὅμως ἐγὼ ὑπῆρξα ἀνυπόμονος
σὰν κάποιον ποὺ ἀνοίγει τὴν ὀμπρέλα του σὲ καιροὺς ξηρασίας (ἴσως γιατί δὲ θέλει νὰ ξεχάσει),
……ἢ κάποιον ποὺ ντύνεται γυναῖκα γιὰ νὰ πεῖ ἕνα ψέμα ἀκόμα παιδικὸ —
μὴ μ᾿ ἀδικεῖτε, λοιπόν, ἂν ἔκλεισα τὰ μάτια, ἦταν γιὰ νὰ ὑπερασπίσω τὸν κόσμο
……ἢ θυμόμουν τὰ χέρια τῆς μητέρας καθὼς ἔβαζαν τὴ σκοῦπα πίσω ἀπ᾿ τὴ χαλαρωμένη πόρτα
……— στερεώνοντας ἴσως κάτι πιὸ μακρινό,
……ἐνῷ τὸ κοιμητῆρι, ἀντίκρυ, θρόιζε ἁπαλά, σὰν τὸ σύντομο ἐπίλογο ἑνὸς μυστηρίου.
-Στὸν φίλο μου Κώστα Γκοβόστη
Σὰ χελιδόνι
μουσκεμένο ἀπ᾿ τὴ βροχή,
ποὺ δὲν πρόφτασε νὰ φύγει
κρυμμένο κάτω ἀπ᾿ τὴ γαλάζια ὀμπρέλλα
τῆς Ἄνοιξης,
δίπλωνα τὰ φτερά μου
καὶ σώπαινα.
«Παλιά μαζούρκα σε ρυθμό βροχής»-Γιάννης Ρίτσος
Είχαμε μια γλάστρα και μια δύση σ’ ένα παράθυρο
κ’ είχαμε την ίδια θλίψη κάθε παραμονή Χριστουγέννων
μια θλίψη σα μια μαύρη ομπρέλα στο διάδρομο
πάνου απ’ την ξύλινη σκάλα.
Κυριακάτικο
γεύμα με καλεσμένους στο ύπαιθρο-θανάσης Κωσταβάρας
Στρωμένα τραπέζια στη σειρά, με τη λιακάδα, στον κήπο.
Άσπρα τραπεζομάντιλα, φαγητά και κρασιά
και φρέσκα λουλούδια στα βάζα.
Και το γραμμόφωνο παίζοντας αποσπάσματα από όπερες.
Ξαφνικά περνάει γρήγορα ένα κοπάδι πουλιά.
Κι ένα μαύρο σάλεμα στον αέρα, σαν προμήνυμα μπόρας.
Κι απ' το βάθος
φαίνεται να προβαίνει αργά
ο απρόσκλητος επισκέπτης.
Παράξενος άντρας, φορώντας άσπρο κοστούμι ξεχειλωμένο
και το πρόσωπο αθέατο.
Κρυμμένο πίσω απ' τα φύλλα.
Μοιάζει πάντως κανένας να μην τον γνωρίζει.
Ίσως μόνο ο πατέρας, που τον κοιτάζει μ' ένα φόβο αόριστο.
Εκείνος τον πλησιάζει και του απλώνει το χέρι.
Σαν να του λέει κιόλα κάτι, σαν να τον καλεί για έναν περίπατο.
Κι όπως, τελείως απρόθυμος, ο πατέρας σηκώνεται
αρχίζουν να πέφτουν oι πρώτες σταγόνες.
Όχι δυνατή όμως βροχή, μια σιγανή ψιχάλα, περίπου αθόρυβη.
Παγερή σιωπή σφραγίζει τώρα τα χείλη.
Από το γραμμόφωνο δεν ακούγεται παρά το ξύσιμο της βελόνας.
Όλος ο κήπος μυρίζει βρεγμένο χώμα, όλοι έχουν πια σηκωθεί.
Μερικοί ανοίγουν ομπρέλες.
Μια λύπη απλώνεται λίγο λίγο πάνω σ' όλα τα πρόσωπα.
Να σε δω
να περπατάς ανέμελα
μέσα στον κόσμο των ανθρώπων
να ξανανοίξω την ομπρέλα μη βραχείς
κι’ ας εμφανίζεσαι
για να κρυφτείς ξανά
μέσα σε λαμπερή αχλή
ακολουθώντας
το φως του φεγγαριού
την ώρα που θα σε καλούν κοντά τους άγγελοι.
Κι’ εγώ να σέρνομαι
μέχρι το κοντινότερο ποτάμι
ξέρεις…
φύγανε από εδώ οι νεροποντές, μαζί σου,
και τα δάκρυα.
Τράβηξες κατά τον ουρανό
αλλάζοντας τη γεωγραφία της Αγάπης.
Στο βάθος αστραπές,
οι λόφοι γύρω καλυμμένοι με πάχνη
όλα θαρρείς την ίδια τακτική
ακολουθούν, για ν’ αρμενίσουν στην αιωνιότητα.
Στάζουν σταγόνες απ’ το μαύρο γείσο
στα τρεμάμενα χέρια
μα, αυτό το κοκκινόχωμα του Νότου
πόσο τούτη την ώρα ιχνογραφεί ανεξίτηλα.
Ξεστράτισαν απόψε τα όνειρα
στέκεται ο νους μπροστά στα εφτασφράγιστα χείλη
σιωπές, σιωπές,
κύλησε η μέρα… με σιωπές
κυλάει και η νύχτα, μέσα από βλέμματα υγρά.
Ακούς τον ψίθυρο,
είναι γιατί υπάρχει ένας ακόμη άγγελος
που φοβάται στο σκοτάδι,
είναι γιατί σ’ ευχαριστώ
για το αχνιστό ψωμί που χόρτασα.
Να το θυμάσαι μάννα…
ξημέρωμα θα ξαναϊδωθούμε, Αύριο.
Γεμίζουν αναφιλητά την έρημο
στον ίσκιο της μεγάλης φοινικιάς
γυρεύει ο άνεμος κάτι απ’ τη μνήμη μου να σβήσει
…τα φθαρμένα γράμματα
και τα στάχυα πάνω στον κάμπο
μα, να με περιμένεις πάντα, στην ακτή.
Αύριο, εν ονόματι της αγάπης
Ζωή Δικταίου
Κέρκυρα Γενάρης 2012
μόλις την είδε στ’ ανοιξιάτικο λιβάδι
ο ουρανός
Το μυστικό αλφάβητο (2010) του Τόλη Νικηφόρου
Θυμάσαι; Χρήστος Μπουλώτης(απόσπασμα)
Σε μια ξένη πόλη ούτε δική μου
ούτε δική σου, εκεί σε πρωτοείδα
Μπορεί και να μ΄ήξερες από παλιά
κι απλά με ξαναβρήκες.
Κι έβρεχε, χωρίς ομπρέλα
ΤΟ ΘΥΜΑΣΑΙ;
Που είσαι;
Το ξέρω, πάλι χωρίς ομπρέλα
θα βγω στις γειτονιές του κόσμου,
για να σε γυρέψω.
Που να σε βρω;
Πως να σε γνωρίσω;
Με την ομπρέλα σου ανοιχτή
σ' αυτό το τοπίο της βροχής;
μα, εσύ πάντα,
ανοιχτή έχεις την ομπρέλα σου.
Ανοιξαν πάλι οι ομπρέλες
να στεγάσουν αγκαλιές
ή μοναξιές;
