Σελίδες

Τετάρτη 31 Μαρτίου 2021

Οι πεταλούδες στην Ποίηση


Art, Christian Schloe

Τάκης  Βαρβιτσιώτης-Η γυναίκα- πεταλούδα

Κάθε γυναίκα κρύβει
Μια πεταλούδα στο στήθος της 
Και κάθε φορά που την αφήνει ελεύθερη
Αναβιώνουν χιλιάδες όνειρα


Αrt, Marina Podgaevskaya
Κώστας Καρυωτάκης, «Αφιέρωμα ( Η πεταλούδα )»
 

Ασημένιο το μέτωπο. Και ωραία
τα μάτια σου εφωσφόριζαν γαλάζα.
Το πιάνο καθώς άνοιγες, δυο νέα
τριαντάφυλλα τρεμίζανε στα βάζα.
Μα οι κρόταφοί σου ρόδα πλέον ωραία.

Επάλευαν τα χέρια σου, εκερδίζαν·
τα πλήχτρα υποχωρούσανε· τις νότες,
τη μελωδία σαν έπαθλο εχαρίζαν.
Ακούαμε. Και τα αισθήματα, δεσμώτες
που την ελευτερία τους εκερδίζαν.

Δεν θυμούμαι καλά, περάσαν χρόνια,
πως είχες όμως λέω και τραγουδήσει·
εξόν αν εκελάδησαν αηδόνια.
Λάλο ή βουβό, το χείλο σου είναι βρύση,
ελάφια κουρασμένα εμέ τα χρόνια.

Η πεταλούδα πάντα θα πετάξει
αφήνοντας στα δάχτυλα τη γύρη.
Θρόισμα το αντίο, το χέρι σου μετάξι,
κι εχάθηκες. Από το παραθύρι
η πεταλούδα πάντα θα πετάξει…


Την είπαν πεταλούδα- Μαρία Πολυδούρη
Μια πληγωμένη αλίμονο, πεταλούδα,
που έκαψε τα πανώρια και πλατιά φτερά της,
κυκλοφέρνοντας τον Ήλιο της Αγάπης.
Της Αγάπης για κάτι πιο αιώνιο
από την εφήμερη ομορφιά.
Της Αγάπης της Ψυχής.

ΕΡΜΑΝ ΕΣΣΕ [HERMANN HESSE (1877-1962)]
Πεταλούδα στο κρασί

Στο κύπελλο με το κρασί μια πεταλούδα πετά,
στο γλυκο χαμό της υποκύπτει μεθυσμένη,
λάμνει βρεγμένη να πεθάνει αποφασισμένη·
ώσπου στο τέλος το δάχτυλό μου από μέσα την τραβά.

Έτσι είναι κι η καρδιά μου, την έχουν τα μάτια σου τυφλώσει,
ευτυχισμένη στο ευωδιαστό κύπελλο της αγάπης βυθισμένη,
να πεθάνει αποφασισμένη, απ’ το κρασί της μαγείας σου μεθυσμένη,
αν μια κίνηση του χεριού σου την μοίρα μου δεν περατώσει.

6 Ιουλίου 1919

Μετάφραση: Σμαρώ Τάση
πηγη




Παρασκευή 26 Μαρτίου 2021

Ιωάννα Νταρίλλη-Λόγια και εικόνες


Ζωή με το δελτίο

Ζωή με το δελτίο

με τις πέντε αισθήσεις της 

σε αναστολή


Εμείς, ταπεινοί ακόλουθοι 

της έκτης μας αίσθησης 

μαριονέτες σε περιορισμένης διαδρομής  καρναβάλι 


Οι στολές πάλιωσαν πάνω μας 

κι οι μάσκες κληρονομιά προγονική με λάθος χρήση 

Η φθορά της αντοχής στα σχοινιά 

τα δικά μας

και του πλοίου 

που καρτερεί να μας ταξιδέψει 


Ο καιρός πολύς

Ο στόχος μικρός

Τ’ όνειρο, πάντα μεγάλο!


Προοπτική

Εκ γενετής  η αμφιβολία 

για το βάθος των πραγμάτων

Το ουσιώδες και το εφικτό στο διηνεκές

στοίχιση ιδεατή

άνευ σημασίας 

Παρέλαση, που άλλοι λοιδορούν

άλλοι χειροκροτούν

Κι όπως αναζητώ της αλήθειας την κρύπτη

Ίσως να φταίει η άγνοια του βλέμματος

Η μια συνήθεια αποτρεπτικής όρασης, ή

η μη αξιοποίηση του φωτός 

 

Τόση η ανάγκη για μια προοπτική

μια διέξοδο μέλλοντος 

έστω και σε μια ψευδεπίγραφη απεικόνιση 

της στιγμής


Ένδοξοι δρόμοι

Οι ένδοξοι δρόμοι 

κλειστοί και σιωπηλοί

προσποιούνται πως 

αναμένουν την αναδόμηση τους

 

Οι αρχιτέκτονες όμως αποδήμησαν

οι μηχανικοί μηχανεύονται τη δική τους σωτηρία

και μόνο κάτι αδέσποτα παιδιά

εξασκούν τη ρητορική  τους δεινότητα πάνω τους

Οι ένδοξοι δρόμοι ανακατασκευάζονται 

με μεροκάματα αλλοδαπών

ή επίβουλες ονειρώξεις 

θερινών περιπατητών

κι έχουν πλέον ακριβά διόδια 

Πώς να προσελκύσουν τους 

παλιούς μας φίλους;

Οι δρόμοι μας οι ένδοξοι

ακούς;

Στέκουν μόνοι κι έρημοι

αναμένοντας την αλλαγή των καιρών 

και των σημείων

ή απλώς το δικό μας θαύμα..

Αλμυρή αγάπη

Σ αγαπώ όπως το κρίταμο το αλάτι

Πάνω στον βράχο 

όπως ριζώνει κάθε λιόγερμα

τα κύματα το θρέφουν 


Και διόλου μην απορείς

Όλα τα έχει προβλέψει η φύση

Ακόμη κι αυτή την αλμυρή αγάπη


Υπόσχεση

Στη χώρα του τζίτζικα 

την ώρα που συνθέτει το τραγούδι του

μια  υπόσχεση αιώνιας αγάπης 

γραμμένη στην αλισάχνη  των βράχων 

δίνει το  πράσινο στο μπλε


Λένε πως την διακρίνουν 

μόνο οι ερωτευμένοι τον Αύγουστο

καθώς απελπισμένα ποθούν 

λίγο ακόμη καλοκαίρι -

παράταση ερωτοτροπίας 

βυθισμένη στο αντίδωρο του φωτός  


Νυχτερινοί ψίθυροι

Mίλα μου ψιθυριστά σαν πέφτει η νύχτα

να μην ακούν οι σκιές

να μη διανύουν μεγάλες αποστάσεις οι λέξεις σου

από σένα σε μένα

Παρ΄ όσο η ματιά του φωτογράφου ως το φακό του

την ώρα της σύλληψης


Μίλα μου ψιθυριστά τη νύχτα
να μην ακούει ο υπερβάλλων ζήλος των ανθρώπων

Δια πυρός κ σιδήρου

Δια πυρός και σιδήρου, είπα

θα διέρχομαι 

την ώρα της αμφιλύκης

Κι όπως η νύχτα έφθανε στα σημεία

ένα γέλιο αργυρόηχο

στάθηκε ανυπεράσπιστο 

εντός σου

Από τότε

τυφλωμένη αρμενίζω

στο απέραντο φως σου


Μιλήσαμε πολύ

Μιλήσαμε πολύ για απουσίες

για χρόνια διάφεγγα, εύκρατα, ολιγαρκή

κι η θάλασσα έχει την ευθύνη 

των αναμνήσεων

Πότε άσπλαχνη, πότε προσηνής

κι οι διαβαθμίσεις των χρωμάτων 

ανάγλυφες αποτυπώσεις στο μετείκασμα

μιας μέρας που προσπαθεί να μας διαφθείρει.
 

Αδειανές οι θέσεις προσμένουν άλλους ταξιδιώτες

γιατί εμείς προδώσαμε τον προσανατολισμό της ηλιοφάνειας

σαν νήπια που φοβήθηκαν την τιμωρία.

Μιλήσαμε πολύ για απουσίες

και λησμονήσαμε πως

οι επόμενοι ρομαντικοί αδημονούν

ν’ απολαύσουν τη θέα


Πίσω απ΄τις φωτοσκιάσεις

Πίσω απ´ τις φωτοσκιάσεις 

υπάρχει ένα αδιόρατο χρώμα

Δε φανερώνεται σε ζωγράφου παλέτα

μήτε σε σκοτεινό θάλαμο φωτογράφου 

Μπορείς να το διακρίνεις 

μόνο σε λέξεις ποιητών

ή στη ματιά των ερωτευμένων 

που παίζουν με του πάθους τα κύματα 

Χάδι το λένε τα βιβλία

μα ένα όνομα μόνο του

δεν έχει καμία σημασία

αν δεν μπορεί να απαλύνει 
τις γωνίες του χαμόγελου σου

Μπορεί να είναι εικόνα ένα ή περισσότερα άτομα, μαλλιά και πανωφόρια

Σαν βιογραφικό: Κατά βάση Θεσσαλονικιά. Όμως όπου η καρδιά αγαπά, νιώθει τόπο της.
Παίζει κι αισθάνεται με λέξεις, εικόνες και μουσικές. Ονειροπολεί κι έπειτα προσγειώνεται για να ξαναπετάξει. Εκ γενετής χαρακτηριστικό ή επιλογή επιβίωσης, διόλου δεν έχει σημασία. Περιουσιακά στοιχεία θεωρεί μόνο τους άυλους τίτλους της αγάπης και της φιλίας. Βασικό κίνητρο ζωής, η αγάπη για τον άνθρωπο και την ελευθερία. Η φθαρτότητα της ύπαρξης, η μόνη της σιγουριά. Προσπαθεί να μην ελπίζει, αλλά δεν το έχει κατορθώσει ακόμη.
Λέξεις της βρίσκονται σε παλιά τετράδια, περιοδικά, εφημερίδες,
υπολογιστές και στα βιβλία:


    «Έτσι ρετρό σ’ αγάπησα», διηγήματα, εκδόσεις «Έλυτρο», 

...Θα "βρούμε ένα καφενείο ανοιχτό και θα λέμε για ώρες ιστορίες με τους παπούδες κοντά στη σόμπα με τα καυσόξυλα. Εξάλλου όλες οι νύχτες είναι ευτυχισμένες γιατί ξέρουμε να ζωγραφίζουμε τους λεπτοδείχτες με φωσφορούχα χρώματα. Εμείς μόνο. Οι τελευταίοι διαχρονικοί εραστές του πλανήτη... και δε χρειαζόμαστε κουρτίνες στα παράθυρα του σπιτιού μας.

Θέλω τις ηλιαχτίδες σου να φωτίζουν όλα τα σπίτια.
Πώς να σε φυλακίσω φως μου εκτυφλωτικό! Κατάλαβέ το!

Είμαι πίσω απ" όλες τις πόρτες για να σου τις ανοίγω διάπλατα και να περνάς. Ξέρω τη στιγμή την κατάλληλη που τα ουρλιαχτά μου θα γεμίσουν φλόγες τη θάλασσα... εγώ διατάζω κι ό,τι θέλω γίνεται γιατί σ" αγαπώ και γιατί σ" αγαπούσα περισσότερο απ" τα φαντασμαγορικά μου όνειρα και τα φεγγαροφώτιστα ξενύχτια μου.

Όχι πια άλλα στερητικά. Θυμάσαι κάποτε; "Σήμερα γιορτάζει όλη η γη"! Κι αυτό το σήμερα είναι σαν τρισδιάστατη ταινία, με τους πιο ταλαντούχους πρωταγωνιστές...λίκνισμα αναρχικό και οι φωνές των θεατών συγχρονισμένες...

«Νωρίς που έφυγες» , ποίημα εικονογραφημένο, εκδόσεις «ζουζούνι».

«Πως γίνεται η αγάπη», ποίημα εικονογραφημένο, εκδόσεις «ζουζούνι».
«Πάμε ξανά»,  ποίημα εικονογραφημένο, εκδόσεις «ζουζούνι




Τρίτη 23 Μαρτίου 2021

Sempreviva: σύμβολο της παντονινής αγάπης

Ελίχρυσος (αμάραντος, αθάνατος, σεμπερβίβα). Μυθικό φυτό της Μεσογείου, στο οποίο η φύση δώρισε το χάρισμα της αιώνιας νεότητας, καθώς διατηρεί την ομορφιά και τη φρεσκάδα του ακόμα κι όταν κοπεί.
Η σεμπρεβίβα
των Κυθήρων έχει έντονο χρυσοκίτρινο χρώμα και φυτρώνει σε απόκρημνα μέρη στα νοτιοδυτικά του νησιού.

Το άνθος αυτό, σύμβολο της παντονινής αγάπης, φύεται στα Κύθηρα, την Αμοργό
(Helichrysum amorginum)
όπου υπάρχει και ένα σπάνιο είδος με υπόλευκο χρώμα, αλλά και στα ορεινά πετρώδη εδάφη της Ηπείρου.
Περιλαμβάνει πάνω από 500 είδη σε όλο τον κόσμο πολλά εκ των οποίων καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά, στην Ελλάδα όμως υπάρχουν περίπου δέκα είδη. Στην Ήπειρο είχαν και πρακτική χρήση αφού οι γυναίκες στο παρελθόν τα τα χρησιμοποιούσαν σαν ένα είδος φυσικού σκωροαπωθητικού αντί για ναφθαλίνη.

Hélène et Pâris - Charles Meynier. Français. 1768-1832

Ο μύθος του Πάρη και της ωραίας Ελένης...
Υπάρχει και θρύλος δεμένος με το «λουλούδι που δεν μαραίνεται ποτέ» και  μας πηγαίνει πίσω, στους χρόνους τους αρχαίους. Λέει λοιπόν, πως ο Πάρης με την Ωραία Ελένη στο πλευρό του άφησαν πίσω τους την γη των Σπαρτιατών και η πρώτη στάση που έκαναν στο ταξίδι τους ήταν στα κοντινά Κύθηρα για να τιμήσουν την Κυθήρεια Αφροδίτη, τη θεά του Έρωτα. Ο ερωτευμένος Πάρης βλέποντας την αγαπημένη του να ζηλεύει την ομορφιά της Θεάς, πρόσεξε το χρυσό άνθος, το έκοψε και της το προσέφερε λέγοντάς της:  «τα μαλλιά σου έχουν το χρυσαφί του χρώμα, το σώμα σου μοιάζει με τον μίσχο του και το δέρμα σου είναι απαλό σαν τα πέταλά του. Η ομορφιά σου θα διατηρηθεί έτσι για πάντα».
Κάπως έτσι το «Sempreviva» έγινε έτσι σύμβολο της Αιώνιας Αγάπης και της αιώνιας Ομορφιάς.

Ελίχρυσον το αμόργινον: 

Έχει φύλλα χνουδωτά, ταξιανθίες πολλές βραχύμισχες σε σφαιρικό κόρυμβο. Φύεται στις βραχώδεις, πετρώδεις και απροσπέλαστες βουνοπλαγιές της Αμοργού. Καλείται αμάραντο και στην τοπική διάλεκτο, την ντοπιολαλιά του νησιού «σταθούρι».
Πρόκειται για το πλέον αγαπητό άνθος στο νησί, το οποίο έχει δώσει το όνομά του σε καταστήματα, με ιδιαίτερη υπερηφάνεια.  Είναι  σπάνιο φυτό, το οποίο δυστυχώς ευρίσκεται στο στάδιο της  πλήρους εξαφανίσεως. Ελάχιστοι  πληθυσμοί αυτού απαντώνται στα απάτητα «φτερά» (κάθετες βουνοπλαγιές) του Μοναστηριού του νησιού και έχουν περισωθεί επειδή είναι απροσπέλαστα από ανθρώπους και ζώα.
Το φυτό αντέχει πολύ στην ξηρασία και τις δυσμενείς συνθήκες του εδάφους. Στις συγκεκριμένες βουνοπλαγιές του Μοναστηριού, είναι ενδεχόμενο να φύεται και σε τόσο χώμα, όσο είναι δυνατό να χωρέσει σ’ ένα πιατάκι του γλυκού!! Όσο για το νερό, σχεδόν ανύπαρκτο.
Δεν έχει  ληφθεί από κανένα φορέα, τοπικό ή κρατικό μέριμνα ώστε να σωθεί το υπό αφανισμό ευρισκόμενον αυτό φυτό. Ούτε και οι κάτοικοι έχουν μεριμνήσει να το «θεραπεύουν εν τοις κήποις», όπως θα έλεγε ο μέγας Έλλην βοτανολόγος Δημήτρης Καββάδας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε λίγο πιο παλιά  χρόνια, στις Αθηναϊκές αλιτάνες των σπιτιών, τότε που ο  σημερινός καταιγισμός των τσιμεντένιων πολυκατοικιών ήταν ανύπαρκτος και οι αυλές όλων των σπιτιών ομοίαζαν με ανθώνες, Αμοργιανοί και φίλοι των λουλουδιών καλλιεργούσαν Αμοργιανά  σταθούρια  Η ομορφιά τους δεν περιγράφεται.
Το είδος αυτό που φύεται στην Αμοργό,  διαφέρει πλήρως από τα όμοια σε άλλες περιοχές, Κρήτη και Άθως. Φαίνεται δε να έχουν εκλείψει από παντού οι διάφοροι  αυτοφυείς πληθυσμοί και να διατηρείται μόνο στον Άθω.
Το Αμοργιανό σταθούρι έχει ξεχωριστές χρωματικές παραλλαγές ανθέων. Κυριότερη αυτή με το χρυσαφί χρώμα, που πιθανόν απ’ εδώ να προήλθε το «προσεπώνυμον» Ελίχρυσον και κατ’ επέκταση σ’ όλα τα είδη. Άλλες παραλλαγές είναι το άσπρο και το κόκκινο, από το πιο βαθύ ως το πιο ανοικτό.
Διάρκεια  ζωής άνθους
Τα σταθούρια διατηρούνται παρά πολλά χρόνια, όπως ακριβώς την στιγμή που απεκόπησαν από το φυτό. Φυσικά η διατήρηση γίνεται σε ξηρό ανθοδοχείο και όχι μέσα σε νερό. Η ακμή και λάμψη τους, παραμένει ως ήταν αρχικώς. Αν το άνθος ή τα άνθη εφ΄ όσον υπάρχουν περισσότερα,  τύπου ανθοδέσμης, κάτι σπάνιο για τα σημερινά δεδομένα της Αμοργού, σκεπασθούν με κάποιο διαφανές πλεκτό, πολύ ψιλό, προφυλάσσονται από την σκόνη, αλλά κυρίως από μύγες ή άλλα έντομα,  που πλησιάζοντα σ’ αυτά, είναι δυνατό να καταστρέψουν τα άνθη.
Λαογραφικά
Ο Μιχαήλ Δεσποτίδης (Μινωίτης) δάσκαλος και αρθρογράφος θεμάτων της Αμοργού, είχε καταχωρίσει για το Σταθούρι σχετικό άρθρο στην εφημερίδα «Αμοργός» φύλλο 9, Ιούνιος 1961. Γράφει
«Το σταθούρι πήρε ιερή σημασία από θρησκευτική μυστικοπάθεια, που είναι φυσικό να την γεννά η βλάστησή του μόνο σε δύο ιερές μοναστηριακές περιοχές, στο Άγιον Όρος και στον πελώριον ορθόκοφτο αργιλοσύστατο κόκκινο βράχο που βρίσκεται στο Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας. Έτσι το σταθούρι σημαίνει σταθερότητα  στην πίστη.
Και όχι μόνο αυτό. Στη σημασιολογία των λουλουδιών το σταθούρι περνιέται από τους Αμοργιανούς μεταξύ των λουλουδιών που σημαίνουν σταθερότητα στον έρωτα. Η λαϊκιά μούσα της Αμοργού το τραγουδεί και στις δυό σημασίες του.
Πότ’ ανθίζει το σταθούρι,
λαϊκό  τραγούδι, λέει:
“Μέσα στις μέρες τις
 λαμπρές – ‘λαμπράδες’ –
π’ ανθίζουν σα  σταθούρια
 Χριστός Ανέστη ακούγεται
μ’ αηδονιών τραγούδια”.
Παραστατικοί είναι επίσης οι στίχοι του Μιχαήλ  Γ. Γεράκη για το Ελίχρυσον. Στην ποιητική συλλογή του «Ασημοστάλες»  και στο  ποίημα «Η Αμοργός στον ποιητή της» (αφιερωμένο στον Νίκο Γκάτσο),  αναφέρει:

Τώρα που κόσμο άλλαξες και μπήκες σ’ άλλους δρόμους,
 στεφάνι από  ελίχρυσο μ’ ασημοστάλες της αυγής
στέλλω με τον..  «κορυδαλλό»
για να σε στεφανώσει. 

Είναι λουλούδι αμάραντο και σ’ άλλη γη δεν βγαίνει,
 μονάχα στην δική μου γη σ΄ απάτητες βουνοκορφές
που το χαϊδεύει ο άνεμος
κι ο αητός το βλέπει.
Εκτός από την σεμπρεβίβα, στην ίδια κατηγορία είναι και ο αμάραντος, ένα αυτοφυές ποώδες φυτό που τραγουδήθηκε και από τη λαϊκή μας παράδοση. Όμως η ομορφιά της άγριας σεμπρεβίβας με το έντονο χρυσοκίτρινο χρώμα που φυτρώνει στα απόκρημνα μέρη της ελληνικής υπαίθρου είναι μοναδική και μας θυμίζει τους θησαυρούς της ελληνικής γης και τα ανεκτίμητα δώρα της φύσης....
Πηγή 
Πηγή