Τα Ξωκλήσια στην ποίηση

T άσπρο ξωκλήσι-Γιάννης Ρίτσος

T άσπρο ξωκλήσι στην πλαγιά,

 κατάγναντα στον ήλιο,
πυροβολεί με το παλιό, 

στενό παράθυρό του

Και την καμπάνα του αψηλά,

 στον πλάτανο δεμένη,
τηνε κουρντίζει ολονυχτίς 

για του Αϊ-Λαού τη σκόλη.

Κωστής Παλαμάς (1859-1943)

Το ξωκλήσι

Είπες: Μπορεί να ’ρθείς, είπες: μπορεί

και να μην έρθεις αύριο στο ξωκλήσι

το ερημικό που θα σε καρτερεί

ανοιγμένο για σε να λειτουργήσει.

Έρθεις δεν έρθεις, ο ύμνος θα ψαλεί,

το ερημικό ξωκλήσι θα γιορτάσει,

τ’ ορθρινό του τραγούδι το πουλί

με τη φωνή του ψάλτη θα ταιριάσει.

Τα κεράκια θα τρέμουν αναμμένα

σα να είναι από τα χέρια τα δικά σου,

του λιβανιού τα κρίνα φουντωμένα

θα ’χουν την ευωδιά της παρθενιάς σου.

Δίχως να ’ρθείς θα σ’ έχουν εκεί φέρει

κι η δέηση κι η λατρεία, μακαρισμένη.

Πνεύμα, με κάποιον άγγελο —ποιός ξέρει;—

τη λειτουργία θ’ ακούς γονατισμένη.

Η Παναγιά στο τέμπλο της θα στέκει,

με την αόρατή σου παρουσία,

χάρη κι εσύ της Παναγιάς παρέκει

για τη θυσία, τη μυστική θυσία…

Κάποιο τάμα...Ἰωάννης Γρυπάρης (1870-1942)

Γιὰ νὰ ξοφλήσω κάποιο τάμα
ξεκίνησα προσκυνητής.
Ξυπόλητη μαζί μου ἀντάμα
βουλήθηκες νὰ περπατεῖς,
μὰ ἀπόκαμες μεσοστρατίς.

Κι ἐγὼ στὰ χέρια μου σὲ πῆρα
καὶ δρόμο παίρνω καὶ περνῶ.
Βλέπω ἀντικρὺ τὴν ἅγια θύρα
καὶ τὸ ξωκλήσι στὸ βουνό...

Νὰ σὲ κοιτάξω δὲ γυρνῶ.

Σταλικοπόδιασα τοῦ δρόμου
Σφαλᾷ τὸ μάτι μου θαμπό,
δίπλα μὲ σένα, στὸ πλευρό μου
στὰ σκαλοπάτια σ᾿ ἀκουμπῶ
τῆς ἐκκλησιᾶς, ποὺ δὲ θὰ μπῶ.

Ο κήπος του έρωτα – του Ουίλιαμ Μπλέικ

Μετάφραση: Γιάννης Λειβαδάς

Στον κήπο του Έρωτα πήγα,
Και είδα εκείνο που δεν είχα ξαναδεί:
Ένα Ξωκλήσι είχε χτιστεί καταμεσής,
Εκεί που έπαιζα συχνά πάνω στη χλόη.

Και στο Ξωκλήσι οι πόρτες ήτανε κλειστές,
Και «Απαγορεύεται» έγραφε πάνω από την πύλη•
Κι έτσι επέστρεψα στου Έρωτα τον Κήπο
Που είχε πολλά υπέροχα λουλούδια,

Και τον βρήκα κατάμεστο από μνήματα
Και ταφόπλακες εκεί που περίμενα λουλούδια•
Και Ιερείς με μαύρα ράσα περπατούσαν,
Και έδεναν τους πόθους μου και τις χαρές μ’ αγκάθια.
ΠΗΓΗ

[Κι ήτανε τόσο η θάλασσα…]Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879)

Κι ήτανε τόσο η θάλασσα βαθιά αποκοιμισμένη,που ’βλεπες μες στα βάθη της ανάποδα χτισμένητην όμορφην ακρογιαλιά, τα σπίτια, το ξωκλήσι.τον πύργο τον απάτητο, τη μαρμαρένια βρύση.

Το Αιγαίο (ο δρόμος του Ήλιου, περικοπή 1η)

Του Πέτρου Καζακίδη

Γέμισαν ψαροπούλια οι σταυροί απ’ τα ξωκλήσια.
Πάνω τους προσκυνούν το λευκό τ’ Αγίου
και το Γαλάζιο του ορίζοντα.
Κι η θάλασσα
του Γραίγου, του Γαρμπή και του Μαϊστρου
λουλούδι του Αιολικού Θεού
σαν γέρνει σ’ Ουρανό τα γαλανά τα πέταλά,
πάντα θα του φιλά το μέτωπο, να τον τιμήσει
που σμίξανε.
Κι ο Ήλιος,
της Χρυσοποίκιλτης Ανατολής ο Γιος,
σαν κάθε Μέρα θα διαβαίνει το ποτάμι της Δημιουργίας
από Εκεί,
απ’ το Αιγαίο.
Θα συναντά ζευγάρια Θεών ενωμένα
να γιορτάζουν για την τόση Ομορφιά που φτιάξαν
και θα τους στεφανώνει με την Ελλάδα.
ΠΗΓΗ

«Εδώ θα μείνεις», ή «Σε περίμενα»

Είναι Καλοκαίρι, τα χρώματα τριγύρω έντονα και ζεστά.
Το πλοίο κόβει ταχύτητα και πλευρίζει σιγά σιγά.
Βλέπω τον κόσμο να ξεχύνεται στην προκυμαία, κουκκίδες σκόρπιες μέχρι που χάνονται απ' τα μάτια μου..
Και το ταξίδι, ξαναρχίζει....
Το πλοίο σηκώνει την άγκυρα και απομακρύνεται.
Νόμιζα πως θα κατέβαινα εδώ, το νησί μου φάνηκε γνώριμο, το πρόσταγμα όμως δεν ήρθε..
Θα μπορούσα να κατέβαινα, αλήθεια σας λέω, απλά, κατάλαβα ό,τι δεν είχα φτάσει ακόμα στον προορισμό μου...
Δεν αναγνώρισα εκείνα τα μάτια που θα μου έλεγαν :«Εδώ θα μείνεις», ή «Σε περίμενα»
Η Φράση :«Εδώ θα μείνεις», ή «Σε περίμενα» είναι από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη ''Τα πράγματα ζουν απ' τον χαμό''.
Απόσπασμα
-Οι θλίψεις οι πολλές και οι δυσκολίες  την είχαν χαράξει. Όμως τα μάτια της! …Τα μάτια της  ήταν εκεί, ολοζώντανα. Υγρά , λαμπερά, με συγκίνηση, με εγρήγορση. Αμέσως το έβλεπες πως ήταν  μάτια που είχαν πολύ αγαπηθεί, που είχαν χορτάσει την αγάπη. Έτσι συμβαίνει πάντα με  τα μάτια  και με ό,τι  απομένει από το χαμόγελο.
 -Υπάρχουν μάτια όμως που από το πουθενά εμφανίζονται μια στιγμή μπρος μας, βυθίζονται στα δικά μας μάτια  και αξιώνουν: «Εδώ θα μείνεις» ή «Σε περίμενα». Συνήθως τέτοιες ακριβές διασταυρώσεις δεν  περιέχουν διλήμματα. Θα μπορούσε  να πει κανείς πως ούτε ενοχές περιέχουν. Προσπαθούν  να αισθανθούν ενοχές, γιατί έτσι πρέπει, έτσι είναι το σωστό, το λογικό, όμως στην ουσία , όχι.

Τα Θαλασσινά Φεγγάρια

ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ (1943)-Οδυσσέας Ελύτης (απόσπασμα)

Φεγγάρι εδώ φεγγάρι εκεί /Αίνιγμα διαβασμένο από τη θάλασσα /Για το δικό σου το χατίρι /Ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα /Βαθύ γαρίφαλο ακρωτήρι.

Ο δρόμος του φεγγαριού - 1987 -Διονύσης Καρατζάς Σπάζοντας στα δυο τη θάλασσα βγαίνει το φεγγάρι και ταξιδεύει στο μικρό βοριά που ξενυχτάει στα μαλλιά σου. Κι όταν κατέβει χαμηλά στην τελευταία δροσιά σου κάνει έτσι και τρυπώνει στις γλάστρες σου ώσπου να μεγαλώσουν τα νερά και συ να με ζητήσεις

΄Ε ρ ω τ α ς-Τάκης Χατζηαναγνώστου.(απόσπασμα) Ε ι σ α γ ω γ ι κ ό ε π ι μ ύ θ ι ο Σε κοιτάζω από μακριά όπως κοίταζα κάποτε τα μεγάλα φεγγάρια που έβγαιναν πάνω απ’ τη θάλασσα του νησιού μου όπως κοίταζα τ’ άσπρα περαστικά πουλιά ή τα ταξιδιάρικα σύννεφα που κουβαλούσαν οι αγέρηδες στα φτερά τους προσπαθώ να συλλάβω το νόημα της παρουσίας σου γεμάτος λαχτάρα για μια καινούρια μοίρα για έναν καινούριο Θεό μα εσύ μένεις μια περιπέτεια απροσπέλαστη άνθος εξωτικό κι απλησίαστο δίχως φωνές δίχως εκείνες τις γέφυρες που ενώνουν τους κόσμους μεταξύ τους. Τι κρίμα ! Δε θα συναντηθούμε ποτέ ! ΠΗΓΗ

ΜΙΑ ΧΟΥΦΤΑ ΑΣΗΜΙ -Ελένη Ιωάννου

Άνθρωπε,

πιάσε μια χούφτα ασήμι από τη θάλασσα

και δώσε την στο γυμνό ολόγιομο φεγγάρι,

Θ’ ασημοφέγγει όλη τη νύχτα στην αγκαλιά της

φωτίζοντας το μοναχικό σου περίπατο στη γη.
ΠΗΓΗ

Ο δρόμος του φεγγαριού-Νικηφόρος Βρεττάκος
Στρωμένος με φύλλα μαλακού χρυσαφιού
που σαλεύανε λάμποντας πάνω στη θάλασσα,
σπατάλη αμύθητου φωτός ο δρόμος του φεγγαριού.
Μεσάνυχτα, Αύγουστος. Με μεγάλη πανσέληνο.
Αν σταματούσε το καράβι κι’ αν ο χρόνος
δε συνέχιζε ακόμη νάναι χρόνος
πετώντας τα κλειδιά που βάραιναν τις ζώνες μας
θα δρασκελούσαμε αλαφρά την κουπαστή και ξάφνου
πηδώντας μέσα στη θεϊκιά κοιλάδα, θα βαδίζαμε
τραβώντας ίσα για τον τέλειο χρόνο,
την τέλεια μουσική, την τέλεια ποίηση.
Χέρι με χέρι, χορευτά σχεδόν, μες απ’ ολόχρυσες
ριπές φωτός μες στη λαμπρή άπλα, θα προχωρούσαμε
όπως δυό κύκνοι με ψηλά πόδια
κάτω από τ’ άπειρο. 

Το φεγγάρι κι η θάλασσα-Νικηφόρος Βρεττάκος

Με αόρατα νήματα κυβερνά το φεγγάρι τη θάλασσα.
 Κατεβαίνει βαθιά, τη δένει απ'τις ρίζες,
της αλλάζει το χρώμα, της ορίζει τα κύματα.
 Η όψη σου είναι ένα φεγγάρι.
 Έχω κι εγώ μια θάλασσα μέσα μου.
Ώρες-ώρες κυλά, προχωρεί στ'αχανές,
γαλαζώνεται ανήσυχη, τρεμουλιάζει.
Σα να'ναι ένα ατσάλινο δίχτυ το φως
σου που μέσα του η θάλασσα μπλέκεται ολόκληρη.
 Και πάλι της δίνεις γαλήνη κι ανάπαυση.
Πάνω της παίζουν γλυκιές αποχρώσεις.
Γιομίζει παιχνίδια. Το φεγγάρι κι η θάλασσα.
 Τι παράξενο πρόσωπο τούτος ο κόσμος.
 Όμοια πάνω μου ο δείχτης του χεριού σου
περνά σαν καμπύλη ουρανού.
Και σκεπάζει τη θάλασσα. 
Νικηφόρος Βρεττάκος -Απ'την ποιητική συλλογή "Το βάθος του κόσμου"

Kώστα Καρυωτάκη, Το φεγγαράκι απόψε

Τὸ φεγγαράκι ἀπόψε στὸ γιαλὸ

θὰ πέσει, ἕνα βαρὺ μαργαριτάρι.

Κι ἀπάνω μου θὰ παίζει τὸ τρελὸ

τρελὸ φεγγάρι.

Ὅλο θὰ σπάει τὸ κῦμα ρουμπινὶ

στὰ πόδια μου σκορπίζοντας ἀστέρια.

Οἱ παλάμες μου θά ῾χουνε γενεῖ

δυὸ περιστέρια·

Θ᾿ ἀνέβουν -- ἀσημένια δυὸ πουλιὰ --

μὲ φεγγάρι -- δυὸ κοῦπες -- θὰ γεμίσουν,

μὲ φεγγάρι τοὺς ὤμους, τὰ μαλλιὰ

θὰ μοῦ ραντίζουν.

Τὸ πέλαγο χρυσάφι ἀναλυτό.

Θὰ βάλω τ᾿ ὄνειρό μου σὲ καΐκι

ν᾿ ἀρμενίσει. Διαμάντι θὰ πατῶ

λαμπρὸ χαλίκι.

Τὸ γύρω φῶς ὡς θᾶν τὴ διαπερνᾷ,

ἡ καρδιά μου βαρὺ μαργαριτάρι.

Καὶ θὰ γελῶ. Καὶ θὲ νὰ κλαίω... Καὶ νά,

νὰ τὸ φεγγάρι!

Χάρτινο το φεγγαράκι

Στίχοι:  

Νίκος Γκάτσος

Μουσική:  

Μάνος Χατζιδάκις

 Θα φέρει η θάλασσα πουλιά
κι άστρα χρυσά τ’ αγέρι
να σου χαϊδεύουν τα μαλλιά,
να σου φιλούν το χέρι.
Χάρτινο το φεγγαράκι,
ψεύτικη ακρογιαλιά,
αν με πίστευες λιγάκι
θα `σαν όλα αληθινά.
Δίχως τη δική σου αγάπη
δύσκολα περνά ο καιρός.
Δίχως τη δική σου αγάπη
είναι ο κόσμος πιο μικρός.
Χάρτινο το φεγγαράκι,
ψεύτικη ακρογιαλιά,
αν με πίστευες λιγάκι
θα `σαν όλα αληθινά.